Ekonomski monitor za 2022. godinu

Udruženje GEA nastavlja sa praksom analize osnovnih makroekonomskih kretanja u BiH. U nastavku vam donosimo Ekonomski monitor za 2022. godinu sa pregledom kretanja statističkih pokazatelja: BDP-a, neto plata, broja nezaposlenih i zaposlenih, cijena hrane, visine penzija, doznaka iz inostranstva i emisije CO2.

Kretanje BDP-a

BDP BiH-a je u četvrtom kvartalu 2022. godine iznosio 11,73 milijarde KM (vidjeti grafikon dole), što predstavlja porast od 16,5% u odnosu na isti period prethodne godine. Na izvoz je u četvrtom kvartalu otišlo oko 46% BDP-a.

Tromjesečni BDP BiH-a (u tekućim cijenama u KM) prema rashodnom pristupu, u 000 KM

Izvor: Agencija za statistiku BiH

U posmatranom periodu prosječna neto plata u BiH nastavlja svoj rast, što možemo vidjeti na donjem grafikonu. U decembru 2022. godine je iznosila 1190 KM i to je porast od 14,29% u odnosu na isti mjesec prethodne godine.

Prosječna neto plata u BIH (po mjesecima)

Izvor: Agencija za statistiku BiH

Prosječna mjesečna neto plata u EU takođe raste, a u 2021. godini je u EU 19 zemalja iznosila 1.346,3 EUR, dok je u BIH u ovom periodu iznosila 513,7 EUR. Prema tome, EU i dalje premašuje prosječnu platu u BiH za više od 2,5 puta , kao što možemo vidjeti na grafikonu ispod.

Prosječna mjesečna neto plata u BiH i EU19 (u EUR)

Izvori: Agencija za statistiku BiH (uz preračun u EUR od strane autora), Eurostat (uz kalkulacije autora mjesečnih zarada na bazi godišnjih zarada)

Nezaposlenost u BiH je u 2022. godini opadala (uz privremene skokove u VII i X mjesecu) da bi u decembru dostigla broj od 354.323 nezaposlenih. To predstavlja smanjenje za 21,5 hiljada, ali je broj zaposlenih u istom periodu zabilježio duplo manji porast (+10,4 hiljade), što ukazuje na nastavak efekta odlaska radnika iz BiH na strana tržišta rada.

Broj nezaposlenih u BiH Broj zaposlenih u BiH

Izvori: Agencija za statistiku BiH

Poređenje promijena cijena hrane u BiH sa promjenama cijena hrane u EU zemljama

U decembru 2022. godine je godišnji porast cijena hrane u Bosni i Hercegovini iznosio +24,5% čime je BiH zauzela četvrto mjesto na listi zemalja po porastu cijena hrane na području EU. Na grafikovu ispod se može vidjeti da je godišnji porast cijena hrane u odnosu na prethodni kvartal zabilježen je u svim EU zemljama. Na prvom mjestu nalazi se Mađarska sa +37,2%, a zatim Litvanija sa +28,2%, dok se kao zemlja sa najmanjim porastom cijena hrane istakla Švajcarska (+3,6%).

Godišnje promjene cijena hrane, u % (decembar 2022 /decembar 2021)

Izvori: Eurostat; Agencija za statistiku BiH

Odnos penzija i cijena hrane

Prosječna penzija u Republici Srpskoj iznosila je u decembru 2022. godine 475,2 KM, što predstavlja porast od 14,7% u odnosu na isti period prethodne godine (porast se desio u maju, a u narednih sedam mjeseci gotovo da nije bilo rasta). U Federaciji Bosne i Hercegovine prosječna penzija rasla je u intervalima i iznosila je u decembru 2022. godine 482,5 KM. To predstavlja porast od 12,9% u odnosu na decembar prethodne godine. Cijene hrane su ipak nastavile da bilježe veći porast, te su u posmatranom periodu prestigle rast penzija u oba entiteta.

Porast prosječnih penzija u entitetima i cijena hrane u BiH, po mjesecima u 2022. godini u odnosu na decembar 2021. godine (u%)

Izvor: Agencija za statistiku BiH, Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske, Federalni zavod za penzijsko i invalidsko osiguranje; uz kalkulacije autora

Doznake iz dijaspore

Nakon naglog pada u 2020. godini doznake za BiH su u 2021. godini porasle na viši nivo u odnosu na 2019. godinu, te su iznosile čak 4,37 milijardi KM. Ovo predstavlja najveću vrijednost primljenih doznaka iz inostranstva u protekloj deceniji.

Doznake iz dijaspore (u mlrd. KM)

Izvor: Svjetska banka (podaci ažurirani 01.03.2023. godine)

Ekološki uslovi

Nakon petogodišnjeg perioda emisije CO2 od preko 20 tona (2016-2020), emisija je u 2021. godini opala za više od 7,3 tone, dok podaci o emisiji CO2 za 2022. godinu u momentu objave ovog monitora nisu bili dostupni.

Emisija CO2 u BiH (u tonama)

Izvor: https://ourworldindata.org

Autori Ekonomskog monitora za 2022. godinu su Ognjen Đukić i Kosta Jovanović